ورزش پدل در سال‌های اخیر سریع‌ترین رشد را در میان ورزش‌های راکتی داشته است و اکنون در اسپانیا و برخی دیگر از کشورهای اروپایی محبوبیتش حتی از تنیس نیز پیشی گرفته است.
تنیسفا – در دوران پاندمی کرونا، ورزش‌های راکتی مانند تنیس به دلیل امکان رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، محبوبیت بیشتری پیدا کردند. اما در کنار تنیس که از قدیم طرفداران زیادی داشت، دو رشته دیگر نیز در این دوران توجه عمومی را به خود جلب کردند و هم‌چنان نیز به سرعت در حال کسب محبوبیت هستند: پدل و پیکل‌بال. دو ورزشی که با الهام از تنیس ابداع شده‌اند اما به دلیل تکنیک ساده و سهولت یادگیری توانسته‌اند علاقه طیف وسیعی از افراد در سنین مختلف را به خود جلب کنند.
بر خلاف پیکل‌بال که عمدتاً در خاستگاهش آمریکای شمالی و اخیراً در چین مورد توجه قرار گرفته است، استقبال از پدل به مهد آن یعنی آمریکای جنوبی محدود نمانده و با سرعت خیره‌کننده‌ای در گوشه و کنار جهان در حال رشد و گسترش است و به عنوان پدیده دنیای ورزش شناخته می‌شود.
پدل البته ورزش چندان نوپایی نیست و سابقه ابداع آن به بیش از نیم قرن پیش بر می‌گردد، اما بعد از سال‌ها ماندن در زیر سایه تنیس به نظر می‌رسد که حالا این ورزش به تدریج دارد جای خودش را در میان علاقه‌مندان رشته‌های راکتی باز می‌کند تا دیگر نه فقط به چشم یک “تفریح” بلکه بعنوان یک ورزش مستقل و حرفه‌ای به آن نگریسته شود.
مزایای پدل در یک نگاه
۱. یادگیری آسان و سریع: پدل ورزشی است که تکنیک ساده‌ای دارد و به راحتی می‌توان آن را آموخت.
۲. سرگرم‌کننده و اجتماعی: پدل تفریحی هیجان‌انگیز و لذت‌بخش است که می‌توان آن را به صورت گروهی انجام داد و از معاشرت با دیگران لذت برد.
۳. مناسب برای تمام سنین: پدل ورزشی سبک است که آمادگی جسمانی بالایی نیاز ندارد و گروه‌های مختلف سنی از کودکان تا سالمندان قادر به انجام آن هستند.
۴. مقرون به صرفه: پدل ورزشی نسبتاً ارزان‌قیمت است. راکت آن دوام بالایی دارد و هزینه کرایه زمین بین چهارنفر تقسیم می‌شود.
در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در ورزش پدل صورت گرفته است و متولیان این ورزش طرح‌های بزرگ و بلندپروازانه‌ای برای آن در سر دارند؛ از برگزاری رویدادهای بزرگ بین‌المللی همچون گرند اسلم تا تلاش برای اضافه کردن پدل به مسابقات المپیک بریزبن ۲۰۳۲ که همگی نوید آینده‌ای روشن را برای این ورزش محبوب و نوظهور می‌دهد.
اما آیا پدل واقعاً این پتانسیل را دارد که جایگاهش را در میان ورزش‌های راکتی تثبیت کند یا تب تند آن دیر یا زود فروکش خواهد کرد؟ در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم اما قبل از آن بد نیست نگاهی گذرا به تاریخچه این ورزش داشته باشیم.
پدل؛ آشنایی با تاریخچه و قوانین
پدل در سال ۱۹۶۹ توسط یک تاجر اسپانیایی به نام انریکه کُرکوئرا با الهام از تنیس و اسکواش در مکزیک ابداع شد. این ورزش در اسپانیا به شکوفایی رسید و در سال‌های اخیر نیز در دیگر کشورهای اروپایی همچون سوئد، هلند، فرانسه، ایتالیا و همچنین در خاورمیانه طرفداران پرشماری پیدا کرده است.
پدل در زمینی به ابعاد ۱۰ در ۲۰ متر بازی می‌شود که تقریباً ۱/۳ مساحت زمین تنیس است. زمین پدل از جنس چمن مصنوعی است و با دیوارهای شیشه‌ای و مشبک فلزی محصور شده است. راکت پدل کوتاه‌تر از راکت تنیس است و صفحه‌ای توپر و از جنس فوم با روکش کربن دارد. توپ پدل نیز مانند تنیس از جنس لاستیک و با پوشش نمد زرد رنگ ساخته می‌شود با این تفاوت که کمی از توپ تنیس کوچکتر و سبک‌تر است و فشار باد آن هم کمتر است.
شمارش امتیازات در پدل مشابه تنیس است. بر خلاف تنیس اما سرویس در پدل از ارتفاع زیر کمر زده می‌شود و دیوارهای جانبی زمین نیز با اقتباس از ورزش اسکواش جزو بازی هستند، بدین معنا که بازی پس از برخورد توپ با دیوار ادامه پیدا می‌کند که یکی از چالش‌های جذاب این ورزش است.
دلایل افزایش محبوبیت پدل؛ چرا برخی تنیس‌بازان به پدل کوچ می‌کنند؟
ورزش‌های راکتی همواره محبوب بوده‌اند و در این میان تنیس به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد، پرستیژ بالا و تاریخچه غنی و رویدادها و قهرمانان بزرگ از جایگاه ویژه و ممتازی برخوردار است. این ورزش در بُعد آماتور نیز همیشه مورد توجه اقشار خاصی از جامعه بوده است و افراد زیادی به صورت تفریحی به آن می‌پردازند.
اما تنیس در عین حال به عنوان یکی از دشوارترین ورزش‌ها برای یادگیری شناخته می‌شود؛ زمین بزرگ تنیس آمادگی جسمانی بالایی را می‌طلبد و پیچیدگی تکنیکی آن به تمرین مداوم و سطح بالایی از هماهنگی عصب و عضله نیازمند است. این موارد باعث می‌شود تا خیلی از افراد با وجود علاقه و تمرین زیاد نتوانند آنطور که باید در تنیس مهارت پیدا کنند و از انجام آن لذت ببرند.
اینجا جایی است که صحنه برای عرض اندام ورزشی چون پدل فراهم می‌شود. در ادامه به مرور مزایای ورزش پدل در مقایسه با تنیس می‌پردازیم.
پدل؛ ورزشی آسان و مناسب برای تمام سنین
پدل در واقع نسخه ساده‌تر تنیس است که به دلیل استفاده از راکت کوتاه‌تر و زمینی به اندازه یک‌سوم مساحت زمین تنیس برای طیف وسیعی از افراد در سنین مختلف و با هر میزان مهارت و آمادگی جسمانی مناسب است. پروسه یادگیری پدل نسبت به تنیس سریع‌تر و آسان‌تر است؛ بر خلاف تنیس که برای انجام یک رالی چند ضربه‌ای باید مدت‌ها زیر نظر مربی تمرین کرد، در پدل روند پیشرفت بسیار سریع اتفاق می‌افتد و از همان جلسات ابتدایی می‌توان لذت بازی را تجربه کرد که این یکی از مزیت‌های مهم پدل به شمار می‌رود.
پدل؛ ورزشی مفرح، اجتماعی و مقرون به صرفه
اگر از افرادی که پدل بازی می‌کنند بپرسید چه چیزی باعث جذب آنها به این ورزش شده است قبل از هر چیز به مفرح بودن آن اشاره می‌کنند. بازی پدل چنان لذت‌بخش است که برخی آن را اعتیادآور توصیف می‌کنند و می‌گویند از انجام آن خسته نمی‌شوند. اما راز این محبوبیت بالا در چیست؟
پدل اغلب بصورت چهارنفره (دو تیم دونفره) بازی می‌شود و به همین خاطر یک گزینه مناسب برای آن دسته از افرادی است که علاقه دارند با اعضای خانواده و دوستان و آشنایان خود ساعتی را به ورزش سپری کنند و در عین حال از مزایای آن برای سلامتی و تناسب اندام بهره ببرند.
بازی کردن پدل در مقایسه با تنیس که ورزش گرانی محسوب می‌شود، ارزان‌تر تمام می‌شود و هزینه‌های مصرفی کمتری دارد. راکت پدل بر خلاف راکت تنیس زه ندارد که هرازگاهی پاره شود، استهلاک توپ و کفش آن کمتر است و هزینه کرایه زمینش نیز بین چهار نفر تقسیم می‌شود.
پدل؛ ورزش محبوب ستاره‌ها
همانطور که پیشتر اشاره شد پدل در مقایسه با پیکل‌بال که بیشتر در آمریکای شمالی مورد توجه قرار گرفته است، طرفداران بیشتری دارد و در سرتاسر جهان به سرعت در حال کسب محبوبیت است. چنان‌که بسیاری از ورزشکاران شاخص رشته‌های دیگر نیز به این ورزش روی آورده‌اند و به صورت منظم آن را انجام می‌دهند. لیونل مسی و زین‌الدین زیدان از طرفداران پروپاقرص پدل هستند و حتی در خانه خود زمین پدل ساخته‌اند. کریستیانو رونالدو، زلاتان ابراهیموویچ، محمد صلاح، دیوید بکهام نیز به پدل علاقه‌مند هستند و به صورت تفریحی بازی می‌کنند. گفته می‌شود پدل آنقدر در بین بازیکنان فوتبال در بریتانیا محبوب شده است که باشگاه‌های منچستریونایتد و لیورپول در کنار زمین تمرین خود تعدادی زمین پدل نیز احداث کرده‌اند.
قهرمانان و ورزشکاران برجسته ایرانی همچون مجتبی جباری، مسعود شجاعی، رضا قوچان‌نژاد، امیرحسین فشنگ‌چی، امین منوچهری، سید محمد موسوی و مصطفی شریفات نیز از طرفداران جدی پدل محسوب می‌شوند و بعضاً در مسابقات آن حضور دارند.
نگاهی به پدل از دریچه آمار
پدل بعنوان یک ورزش محبوب و رو به رشد بنا به اعلام فدراسیون بین‌المللی این رشته در حال حاضر بیش از ۲۵ میلیون بازیکن فعال (آماتور و حرفه‌ای) در ۱۱۰ کشور جهان دارد. تخمین زده می‌شود که هم‌اکنون افزون بر ۴۰ هزار زمین پدل در سراسر جهان وجود دارد که این تعداد با سرعت زیادی در حال افزایش است. ارزش بازار جهانی پدل در سال ۲۰۲۱، ۱۹۰/۷۸ میلیون دلار تخمین زده شد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۱ به رقم ۴۷۷/۰۳ میلیون دلار برسد.
پدل در حال حاضر بعد از فوتبال سریع‌ترین رشد را در بین تمامی رشته‌ها در جهان تجربه می‌کند و پیش‌بینی می‌شود از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۱ با نرخ رشد سالانه ترکیبی معادل ۹/۶ درصد گسترش یابد.
پدل در اروپا
برای درک بهتر میزان رشد پدل در اروپا، کافی است بدانیم در حال حاضر در کشورهای اسپانیا، پرتغال و سوئد تعداد بازیکنان پدل از تنیس پیشی گرفته است و موتور جستجوی گوگل نشان می‌دهد در چند سال اخیر کلمه “پدل” در این کشورها بیشتر از “تنیس” جستجو شده است.
طبق آمار، پدل در اسپانیا بعد از فوتبال محبوب‌ترین رشته ورزشی است و تعداد بازیکنان آن از مرز پنج میلیون نفر عبور کرده و بیش از ۲۰ هزار زمین پدل نیز در این کشور وجود دارد. این در حالی است که تعداد بازیکنان تنیس در این کشور که یکی از قطب‌های تنیس جهان محسوب می‌شود حدود ۳ میلیون نفر برآورد می‌شود.
پدل؛ مکمل تنیس یا یک رقیب جدی؟
تنیس در حال حاضر از نظر تعداد بازیکن، ارزش بازار جهانی و میزان توجه افکار عمومی با اختلاف زیاد از پدل پیش است. در سال ۲۰۲۱، سهم تنیس در بازار جهانی ۳/۷۷ میلیارد دلار و سهم پدل ۱۹۰/۷۸ میلیون گزارش شد که این نشان می‌دهد بازار تنیس حدود ۱۹ برابر بزرگ‌تر از پدل است.
با این حال، پدل با نرخ رشد سالانه ترکیبی حدود ۱۰ درصد، نسبت به تنیس با نرخ رشد تقریبی ۲ درصد، پنج برابر سریع‌تر در حال گسترش است و انتظار می‌رود فاصله این دو ورزش طی سال‌های آتی کاهش پیدا کند.
همین رشد فزاینده پدل در سال‌های اخیر باعث شده است تا نظرات متفاوتی در مورد تأثیرات احتمالی آن بر تنیس شکل بگیرد و موافقان و مخالفان سرسخت خود را داشته باشد؛ از یک سو، برخی معتقدند پدل با توجه به پتانسیل بالا در جذب طیفی وسیعی از علاقه‌مندان می‌تواند دروازه ورود افراد بیشتر به دنیای تنیس باشد و قرار نیست جای تنیس را تنگ کند، اما از طرف مقابل هواداران متعصب تنیس بر این باورند که پدل از خون تنیس در حال تغذیه است و آن را در بلندمدت یک تهدید وجودی برای ورزش محبوب خود قلمداد می‌کنند.
با این وجود اما به نظر نمی‌رسد که پدل چندان مقامات تنیس در اروپا را نگران کرده باشد، چراکه پدل در اکثر کشورهای مهم اروپایی مانند فرانسه، ایتالیا، سوئد و حتی بریتانیا که مهد تنیس به شمار می‌رود زیر نظر فدراسیون‌های تنیس اداره می‌شود و آنها خود در توسعه و گسترش آن ایفای نقش می‌کنند.
یک نمونه از این حمایت را سال گذشته در فرانسه شاهد بودیم که فدراسیون تنیس این کشور در اقدامی بی‌سابقه استادیوم فیلیپ شاتریه محل برگزاری مسابقات گرند اسلم رولان گاروس و یکی از مکان‌های مقدس چهارگانه دنیای تنیس را در اختیار مسابقات تور جهانی پدل قرار داد. اقدامی که واکنش‌های متفاوتی را در بر داشت و خشم بسیاری از علاقه‌مندان متعصب تنیس را برانگیخت.
رشد انفجاری پدل در خاورمیانه
توسعه پدل در سال‌های اخیر به اروپا محدوده نمانده و موج استقبال از آن به منطقه خاورمیانه نیز رسیده و طبیعتاً کشور ما نیز از آن بی‌بهره نبوده است.
کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند قطر، امارات و کویت سرمایه‌گذاری کلانی روی این ورزش کرده‌اند و تعداد باشگاه‌ها و زمین‌های پدل در این کشورها با سرعت خیره‌کننده‌ای در حال افزایش است.
به عنوان نمونه در حال حاضر فقط در کشور امارات بالغ بر ۲۵۰ باشگاه و ۹۰۰ زمین پدل وجود دارد و شهر دبی سالانه با برگزاری مسابقات متعدد و اعطای جوایز چشم‌گیر نقدی پذیرای علاقه‌مندان پدل از سرتاسر جهان است.
نقش‌آفرینی قطر حتی جدی‌تر از امارات است و سرمایه‌گذاری قابل توجهی از سوی این کشور در پدل صورت گرفته است؛ اخیراً صندوق سرمایه‌گذاری ورزش قطر که مالک باشگاه پاری سن ژرمن است از خرید امتیاز “تور جهانی پدل” و ترکیب آن با “پرمیر پدل” خبر داد. قطری‌ها قصد دارند با سرمایه‌گذاری گسترده و سازماندهی مسابقات بین‌المللی، پدل را به یک رشته پرطرفدار در سطح جهان تبدیل کنند.
تب پدل در ایران؛ زنگ خطر برای تنیس
همسو با روند جهانی، پدل در ایران نیز با استقبال گسترده‌ای مواجه شده و با سرعت زیادی در حال یارگیری از تنیس است. پدل در ایران دارای فدراسیون مستقل نیست و از سال گذشته زیر نظر فدراسیون تنیس اداره می‌شود و به نظر می‌رسد مدیران این فدراسیون برای عقب نماندن از قافله سعی در تبلیغ و توسعه هر چه بیشتر آن دارند. در این راستا چندی پیش محمدرضا گلزار بازیگر معروف سینمای ایران به عنوان سرپرست تیم پدل ایران منصوب شد که خبر آن بازتاب وسیعی در رسانه‌ها داشت.
اگرچه هنوز در اکثر استان‌های کشور باشگاه و زمین پدل وجود ندارد، اما در حال حاضر این ورزش در دو استان تهران و البرز با بیش از ۱۰ باشگاه فعال رونق قابل توجهی پیدا کرده و مسابقات متعددی در سطوح مختلف به صورت منظم در حال برگزاری است. استان‌های کرمانشاه، شیراز و اصفهان نیز صاحب باشگاه پدل شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود این روند به زودی به سایر استان‌ها تسری پیدا کند.
پدل تا همین جا هم تأثیرات محسوسی بر تنیس در استان‌های تهران و البرز گذاشته است. مشاهدات عینی از خلوت شدن زمین‌های تنیس و موج مهاجرت تنیس‌بازان حرفه‌ای و آماتور به پدل در این دو استان حکایت دارد. روندی که با احداث باشگاه‌های پدل در سایر استان‌ها و با توجه به گرانی روزافزون هزینه‌های تنیس ابعاد جدی‌تری به خود خواهد گرفت.
درست است که پدل در بسیاری از کشورها مورد حمایت نهادهای وابسته به تنیس است، اما نباید فراموش کرد که شرایط ایران و خاورمیانه با کشورهای اروپایی که تنیس در آنها سنتی ریشه‌دار و تثبیت شده است تفاوت اساسی دارد و لزوماً این کشورها الگویی مناسبی برای ما در این زمینه نیستند.
تنیس در خاورمیانه به‌رغم سرمایه‌گذاری‌های گسترده هنوز به عنوان یک ورزش پرطرفدار شناخته نمی‌شود و سهم ناچیزی در دنیای قهرمانی این رشته دارد. در ایران که اوضاع بدتر هم هست چراکه اساساً تنیس در کشور ما هرگز به آن معنا “حرفه‌ای” نبوده و اکنون با رقیب سرسختی روبرو شده که ممکن است همین داشته‌های اندکش را هم به خطر بیندازد.
در ایران بخش بزرگی از گردش مالی تنیس وابسته به بخش آماتور آن است. بنابراین با گرایش به پدل و تداوم این روند، ممکن است اقتصاد تنیس دچار مشکل شود و صاحبان باشگاه‌ها برای تأمین دخل و خرج خود چاره‌ای جز تعطیلی و یا در بهترین حالت تغییر کاربری زمین‌های خود نخواهند داشت.
اما این تمام ماجرا نیست؛ مسابقات پدل در کشورهای حاشیه خلیج فارس روز به روز رونق بیشتری پیدا می‌کنند و جوایز نقدی قابل توجهی نیز در این رویدادها اعطا می‌شود. این موضوع می‌تواند برای بازیکنان تنیس ما که رویای موفقیت در مسابقات بین‌المللی را دور از دسترس می‌بینند وسوسه‌انگیز باشد و چه بسا در نهایت باعث شود بسیاری از آنها عطای تنیس را به لقایش ببخشند.
نشانه‌های این روند از هم‌اکنون قابل مشاهده است. به عنوان نمونه کمتر از یک ماه پیش آریا روغنی ملی‌پوش پدل ایران که زمانی از امیدهای تنیس کشور به شمار می‌رفت در مسابقات پدل دبی خوش درخشید و به همراه هم‌تیمی خود حامی گلستان جایزه ۴۰ هزار دلاری این رقابت‌ها را تصاحب کرد. این جایزه شاید در مقایسه با جوایز نجومی تنیس رقم خیلی زیادی نباشد، اما احتمالاً بیشتر از مجموع جوایز نقدی برترین بازیکنان تاریخ تنیس ایران است و این چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت.
تنیس محبوب‌ترین ورزش راکتی جهان باقی خواهد ماند
آنچه مسلم است جایگاه تنیس در جهان به عنوان محبوب‌ترین ورزش راکتی چیزی نیست که به این سادگی‌ها مورد خدشه قرار بگیرد و تردیدی وجود ندارد که این ورزش کلاسیک و محبوب به پشتوانه تاریخچه غنی و سبقه طولانی و قهرمانان اسطوره‌ای خود به پیشتازی در دنیای ورزش ادامه خواهد داد.
اما از طرفی پدل نیز قرار نیست جایی برود، هر چند ممکن است در سال‌های پیش رو دچار افول نسبی شود – مانند آنچه در سوئد بعد از رشد انفجاری پدل در دوران کرونا اتفاق افتاد، اما تمامی شواهد و قرائن و روندها حاکی از آن است که این ورزش در کنار تنیس به رشد خود ادامه خواهد داد. تجربه پدل در اسپانیا طی چند دهه اخیر خود گواهی بر این مدعاست و نشان می‌دهد که این دو ورزش می‌توانند بعنوان مکمل در کنار هم رشد کنند.
اندی ماری تنیس‌باز صاحب نام بریتانیایی که خود در ورزش پدل نیز سرمایه‌گذاری کرده در همین باره می‌گوید: «بیشتر تنیس‌بازانی که من می‌شناسم، پدل هم بازی می‌کنند و از آن لذت می‌برند، اما تنیس را به خاطر پدل رها نمی‌کنند. من فکر می‌کنم این دو ورزش می‌توانند در کنار هم رشد کنند. پدل نقطه شروع ایده‌آلی برای ورود به دنیای ورزش‌های راکتی است، زیرا یادگیری آن بسیار آسان است، اما زیبایی تنیس در فنی بودن آن است و هیچ چیز جای آن را پر نخواهد کرد.»
در پایان نباید فراموش کرد که پدل ورزش نسبتاً نوظهوری است که هنوز راه درازی برای تثبیت جایگاهش در پیش دارد و باید در گذر زمان محک بخورد. با این وجود همانطور که اشاره شد در مناطقی مانند خاورمیانه به دلیل خلأ تاریخی تنیس، بستر برای رشد این رشته بیشتر فراهم است و باید منتظر روزهای پررونقی برای آن بود.
به نظر من تو کشورهای جهان سوم میتونه خیلی پیشرفت کنه.